W maju 2016 r. Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego przedstawił sprawozdanie z realizacji programu ochrony powietrza w latach 2013-2015. Dane przedstawione w sprawozdaniu są zatrważające i pokazują, że dotychczasowe działania w kierunku poprawy jakości powietrza w województwie są całkowicie nieefektywne.
Tag: samorząd
Finansowanie polityki – współczesne modele i wyzwania
W dniu 2 czerwca 2016 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyło się seminarium Finansowanie polityki – współczesne modele i wyzwania, poświęcone przede wszystkim problematyce finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych.
Warsztaty Fundacji Frank Bold
W czerwcu bieżącego roku Fundacja Frank Bold planuje przeprowadzić serię szkoleń dla samorządowców i urzędników w gminach, na temat instrumentów służących poprawie jakości powietrza na szczeblu lokalnym. Zamierzamy przedstawić szereg rozwiązań prawnych, które leżą w kompetencji gmin, a które mogą posłużyć w walce ze smogiem. Przykładowe zagadnienia jakie zamierzamy poruszyć to m. in.: uprawnienia gminy w zakresie kontroli palenisk w ramach walki z nielegalnym spalaniem odpadów, poprawa jakości powietrza za pomocą miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, treść i zasady podejmowania uchwały antysmogowej.
Szkolenia są nieodpłatne, trwać będą ok 2 godzin i poprowadzą je prawnicy Fundacji, którzy przyjadą wraz z materiałami szkoleniowymi do gminy. Zainteresowane gminy województwa małopolskiego, a także województw ościennych, prosimy o kontakt. Chętnie poszerzymy zakres szkoleń o inne kwestie, które są dla państwa interesujące lub niejasne.
Czy gmina może skutecznie walczyć z nielegalnym spalaniem odpadów?
Spalanie odpadów w nieprzystosowanych do tego domowych piecach grzewczych oraz bezpośrednio na posesjach to bardzo poważny problem, z którym boryka się większość gmin w Polsce. Podczas spalania w niskich temperaturach najpowszechniejszych odpadów wykonanych z tworzyw sztucznych, tj. plastikowych opakowań oraz butelek PET, do powietrza dostaje się ogromna ilość bardzo szkodliwych substancji, takich jak furany, dioksyny, metale ciężkie i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Co prawda świadomość społeczna w tym zakresie szybko wzrasta, szczególnie w większych miastach, to podejmowanie działań wyłącznie w odpowiedzi na indywidualne interwencje mieszkańców nie jest wystarczającą formą zwalczania tego zjawiska. Na szczęście, w oparciu o przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska (dalej p.o.ś.), właściwe organy mogą z urzędu dokonywać kontroli przestrzegania przepisów o ochronie środowiska, w tym przepisów zakazujących spalania odpadów.
Na wstępie należy zaznaczyć, że spalanie odpadów poza miejscami do tego przeznaczonymi jest, na mocy art. 191 ustawy o odpadach (dalej u.o.), wykroczeniem zagrożonym karą grzywny do 5 000 zł. Dozwolone jest jedynie spalanie pozostałości roślinnych (art. 31 ust. 7 u.o.).
Na podstawie art. 379 p.o.ś. marszałek województwa, starosta oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta), jak również działająca z upoważnienia wójta straż gminna, może dokonywać kontroli palenisk, przy czym do wszczęcia kontroli nie jest konieczne jakiekolwiek wezwanie lub zawiadomienie. Kontroli można dokonywać przez całą dobę w nieruchomościach, w których prowadzona jest działalność gospodarcza, zaś w domach prywatnych w godzinach 6-22. Odmowa wpuszczenia funkcjonariuszy na teren nieruchomości stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3 (art. 225 Kodeksu karnego).
Najczęściej kontroli takich dokonują funkcjonariusze straży gminnej (miejskiej), którzy w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia mogą ukarać sprawcę mandatem w wysokości do 500 zł lub wystąpić z wnioskiem o ukaranie do właściwego sądu rejonowego. Strażnicy mogą również pobrać próbkę popiołu z paleniska do badania laboratoryjnego, którego wyniki stanowią podstawę do wystąpienia z wnioskiem o ukaranie. Sąd może skazać obwinionego na grzywnę w pełnej wysokości, tj. do 5 000 zł, jak również obciążyć go kosztami postępowania.
Niestety przeszkodę dla wielu gmin stanowi bariera finansowa. Co prawda wpływy z mandatów nałożonych przez staż gminną w całości wpływają do budżetu gminy, to środki uzyskane z grzywien wymierzonych przez sądy trafiają do Skarbu Państwa. Wobec tego gminy, zamiast kierować sprawy do sądu, gdzie sprawcom mogłyby zostać wymierzone dotkliwe i odstraszające kary, wolą karać ich stosunkowo niskimi mandatami.
W walce z nielegalnym spalaniem odpadów najważniejsze jest informowanie i uświadamianie społeczeństwa o zagrożeniach, jakie wiążą się z tym procederem. Jednocześnie jednak regularne, częste kontrole, przeprowadzane na dużą skalę przez funkcjonariuszy straży gminnej, mogą przekonać do przestrzegania przepisów tych, których nie przekonują argumenty o ochronie środowiska i zdrowia publicznego. Do rozważenia jest zmiana przepisów wprowadzająca, na wzór niektórych państw europejskich, rutynowe kontrole składu chemicznego spalin lub próbek pobieranych z kominów, przeprowadzane przez rzemiosło kominiarskie.
Miłosz Jakubowski, Fundacja Frank Bold
NSA: plan zagospodarowania przestrzennego województwa może naruszać interes prawny gminy
25 lutego 2015 roku Naczelny Sąd Administracyjny wydał długo oczekiwany wyrok w sprawie skargi gminy Gubin na uchwałę Sejmiku Województwa Lubuskiego w przedmiocie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa. Co prawda NSA oddalił skargę kasacyjną gminy, jednakże w uzasadnieniu wyroku zawarł szereg argumentów korzystnych dla strony skarżącej, które będzie można z powodzeniem wykorzystać w przyszłych sporach pomiędzy gminami a organami województwa. Przyznał, iż plan zagospodarowania przestrzennego województwa może naruszać jej interes prawny, czyli gmina będzie mogła go zaskarżyć.
Postępowanie toczy się od stycznia 2013 roku, kiedy to gmina Gubin zaskarżyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Gorzowie Wielkopolskim uchwałę Sejmiku Województwa Lubuskiego w przedmiocie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego województwa, którą wprowadzono do planu zapisy związane z budową na terenie gminy Gubin i gmin ościennych kopalni odkrywkowej węgla brunatnego.
WSA
20 marca 2013 roku sąd pierwszej instancji wydał wyrok (sygn. II SA/Go 154/13 – zainteresowani mogą zapoznać się z pełną treścią orzeczenia na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl) oddalający skargę gminy wskazując, że nie wykazała ona naruszenia swojego interesu prawnego przez uchwałę Sejmiku.
Zdaniem WSA związanie organów gminy postanowieniami planu uchwalonego przez sejmik województwa nie jest typowym stosunkiem administracyjnoprawnym i nie można z takiej relacji pomiędzy organami wywodzić naruszenia interesu prawnego. Twierdzi on, iż w żadnym wypadku, postanowienia planu wojewódzkiego nie mogą naruszać interesu prawnego gminy a zatem, zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie może ona planu skutecznie zaskarżyć.
NSA
Interpretacja obowiązujących w tym zakresie przepisów zastosowana przez NSA jest znacznie korzystniejsza dla gminy. Sąd podzielił stanowisko gminy, że zaskarżona uchwała dotyczy jej interesu prawnego a następnie podjął rozważania, czy interes ten został naruszony (zgodnie z art. 91 ust 1 ustawy o samorządzie województwa do zaskarżenia uchwały organu województwa konieczne jest wykazanie naruszenia interesu prawnego skarżącego). Zdaniem NSA plan zagospodarowania przestrzennego województwa nie jest aktem prawa miejscowego, jednak może on wpływać na kształt aktów planistycznych podejmowanych przez gminę, dlatego też nie można z góry wykluczyć, że postanowienia tego planu naruszają uprawnienia planistyczne gminy.
NSA podkreślił, że kwestia czy plan zagospodarowania przestrzennego województwa narusza interes prawny lub uprawnienie określonego podmiotu (gminy) wymaga w każdej sprawie wnikliwej oceny, która powinna uwzględnić skutki uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa, w szczególności w jaki sposób oddziałuje on na sytuację prawną tego podmiotu.
W omawianej sprawie Sąd ustalił, że zapisy Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubuskiego wprowadzone zaskarżoną uchwałą Sejmiku są zbyt ogólne, aby mogły prowadzić do budowy kopalni odkrywkowej (nie ma w nim wpisanej inwestycji celu publicznego czyli kopalni węgla brunatnego), a zatem w tym konkretnym przypadku nie doszło do naruszenia interesu prawnego gminy. Jednocześnie jednak NSA potwierdził, wbrew argumentacji sądu pierwszej instancji, że naruszenie interesu prawnego gminy przez plan zagospodarowania przestrzennego województwa jest możliwe, gdy jego postanowienia naruszają uprawnienia gminy do samodzielnego kształtowania polityki przestrzennej.
Chcesz wiedzieć więcej, napisz: krakow@frankbold.pl