Z przyjemnością informujemy, że nowy portal Fundacji Frank Bold – jawnylobbing.org – będący źródłem informacji o transparentnym lobbingu w Polsce, został oficjalnie uruchomiony 28 listopada 2016 r.
Czytaj dalej jawnylobbing.org – źródło informacji o transparentnym lobbingu w Polsce
Jeszcze kilkanaście godzin temu informowaliśmy, że termin głosowania nad projektem sprawozdania Rozliczalność, przejrzystość i rzetelność w instytucjach UE został przesunięty. Wczorajszy wieczór przyniósł jednak zaskakującą informację, że poseł György Schöpflin wycofał swój wniosek o odroczenie głosowania. Co to oznacza? Po pierwsze – głosowanie odbędzie się 12 września [AKTUALIZACJA – 29 września], po drugie – nadszedł moment na Twoje działanie! Napisz do swojego posła w Parlamencie Europejskim i powiedz mu dlaczego przejrzystość działania Unii Europejskiej jest dla Ciebie ważna.
Członkowie Komisji Spraw Konstytucyjnych Parlamentu Europejskiego mieli 12 września głosować nad przyjęciem projektu sprawozdania Rozliczalność, przejrzystość i rzetelność w instytucjach Unii Europejskiej. Dzisiaj dotarła do nas informacja, że termin ten – na wniosek jednego z posłów – został przesunięty i głosowanie najprawdopodobniej odbędzie się 15 albo 29 września 2016 r. Czy to dobra wiadomość i czego dotyczy projekt sprawozdania?
Kancelaria Prezydenta RP twierdzi, że Prezydent RP nie jest objęty obowiązkami wynikającymi z ustawy lobbingowej i nie musi publikować w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o swoich kontaktach z zawodowymi lobbystami. Czy słusznie?
Co prawda projektem jeszcze za kilkanaście dni będzie musiał zająć się Senat, a później być może ponownie Izba Poselska, ale nic nie wskazuje na to, że ustawie może stać się krzywda.
Mówiąc o krzywdzie niestety trzeba zauważyć, że ustawa już teraz została znacząco okrojona – spod jej regulacji wyłączono bowiem małe gminy, Izbę Poselską i Senat, Kancelarię Prezydenta, Trybunał Konstytucyjny, Najwyższą Izbę Kontroli, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, a także spółki skarbu państwa notowane na giełdzie (co w praktyce oznacza wyłączenie tylko dla jednej spółki jaką jest koncern energetyczny CEZ; co ciekawe na takiej samej podstawie spółka ta została wyłączona spod nadzoru czeskiego NIK). Oznacza to, że umowy warte ok. 110 miliardów koron (w tym 80 miliardów w wypadku CEZ) znajdą się poza rejestrem.
Jednakże nie ma powodu do załamywania rąk – umowy opiewające na sumę ponad 325 miliardów koron zostaną opublikowane!
Co ciekawe czeski rejestr czerpie ze słowackiego nie tylko samą ideą automatycznego upubliczniania umów zawieranych przez podmioty dysponujące środkami publicznymi, ale także wprowadza sankcję braku ważności umowy, dopóki ta nie zostanie opublikowana w rejestrze. Niestety wizja setek nieważnych umów na tyle przestraszyła czeskich parlamentarzystów, że postanowili oni zawiesić wprowadzenie tej sankcji do 1 lipca 2017 r.
Zapewne nie byłoby tej ustawy, gdyby nie kilkuletnia żmudna praca koalicji organizacji pozarządowych Rekonstrukce státu (Rekonstrukcja państwa), której przewodzi czeski Frank Bold.
Publikacja współfinansowana przez Program Unii Europejskiej: Prevention of and Fight against Crime. Dokument wyraża opinie jedynie jego autora,
Komisja nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jakiegokolwiek wykorzystania zawartych w nim informacji.
Po pierwsze musimy sobie (a może przede wszystkim podmiotom wykorzystującym środki publiczne) uzmysłowić, że zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej umowy zawierane przez takie podmioty są informacją publiczną i jako takie powinny być dostępne dla obywateli. Niestety podmioty te często są innego zdania i potrafią nawet stwierdzić (jak Pierwszy Prezes wspomnianego Sądu Najwyższego w skardze do Trybunału Konstytucyjnego), że udostępnienie danej umowy będzie mogło być narzędziami „niczym nie uzasadnionej krytyki organów władzy”.
Niezależnie od treści ustawy pamiętać jednak należy, że prawo do informacji jest jednym z podstawowych praw człowieka. Na szczęście są kraje, które zdają sobie z tego sprawę i wprowadzają narzędzia, które pozwalają obywatelom nie tylko zapoznać się z rejestrem umów zawieranych przez dane podmioty, ale nawet…
Wyobraźmy sobie kraj, w którym nie trzeba składać żadnych wniosków, skarżyć nikogo do sądu, gdzie każda umowa w ramach której mają zostać wykorzystane środki publiczne – bez znaczenia czy zawarta przez władze centralne czy lokalne, czy też inne instytucje publiczne lub spółki skarbu państwa bądź gminne – jest automatycznie publikowana na stronie internetowej, gdzie każdy zainteresowany, siadając choćby przed domowym komputerem, może zapoznać się z jej treścią. Tak, całą treścią. Co więcej obywatel, który będzie chciał nie tylko przeczytać daną umowę, ale także wykorzystać jej fragment będzie mógł to uczynić bez żmudnego przepisywania jej treści, bo umowa ta jest nie tylko skanowana, ale także zamieszczana w formacie umożliwiającym kopiowanie i dalszą obróbkę tekstu. Co więcej dana umowa staje się ważna dopiero z chwilą zamieszczenia jej w rejestrze.
No nic… koniec marzeń, pora zejść na ziemię, a w zasadzie wdrapać się na szczyt Rysów i spojrzeć na południe, w kierunku Bratysławy, bo to właśnie w tym mieście w 2011 r. uchwalono nowelizację odpowiednika polskiej ustawy o dostępie do informacji publicznej i utworzono centralny rejestr umów.
W latach 2011 – 2014 słowackie władze centralne udostępniły w rejestrze ponad 780 000 umów; w tym samym czasie samorządy opublikowały na swoich stronach internetowych ponad milion umów. W rejestrze można znaleźć umowy, których wartość opiewa na kwotę… 0 EUR, jak również przekracza kwotę kilkunastu milionów EUR. Wartość wszystkich obecnie opublikowanych w centralnym rejestrze umów przekracza 80 miliardów EUR.
Jak wynika z badania przeprowadzonego w styczniu 2015 roku przez Transparency International Slovakia od 2011 r. 11% obywateli Słowacji (480 000) sprawdziło w rejestrze co najmniej jedną umowę. Co więcej z roku na rok co raz więcej osób odwiedza rejestr. Jak pokazują badania taka forma dostępu do informacji jest znacznie bardziej popularna niż wysyłanie „zwykłych” wniosków o udostępnienie informacji publicznej.
Rejestr stał się narzędziem pracy organizacji pozarządowych, zajmujących się monitorowaniem wydatków publicznych, oraz dziennikarzy, którzy twierdzą, że od momentu wprowadzenia rejestru zmniejszyła się liczba nadużyć przy zawieraniu umów z wykorzystaniem środków publicznych. Co więcej od 2011 r. w ramach zamówień publicznych doszło do wzrostu konkurencyjności, a wśród urzędników ich udzielających standardów etycznych. Rejestr jest również wykorzystywany jako jedno z narzędzi w walce z korupcją czy kontroli finansowania partii politycznych. Jego wprowadzenie pośrednio zmniejszyło także ryzyko podejmowane przez sygnalistów, zgłaszających nieprawidłowości przy wydatkowaniu środków publicznych.
Pomimo swojej popularności oraz odczuwalnych pozytywnych zmian słowacki rejestr nie jest oczywiście idealny, choćby ze względu na istnienie już 11 wyjątków, w których umowy nie muszą być publikowane (inne problemy, jak również rekomendacje tak dla Słowacji, jak i innych krajów chcących ją naśladować, można znaleźć w tym raporcie Transparency International Slovakia), jednakże ideał – korzystając z doświadczeń słowackich – możemy stworzyć w Polsce. Trzeba tylko chcieć i zrozumieć, że prawo dostępu do informacji nie zostało nam dane przez władzę; one zawsze nam przysługiwało i będzie przysługiwać jak każde prawo człowieka.
Z rejestrem można zapoznać się pod tym adresem http://www.crz.gov.sk/, zaś tutaj http://otvorenezmluvy.sk/ znajdziemy jego udoskonaloną przez organizacje pozarządowe wersję, której zawdzięczamy choćby możliwość zapoznania się z tekstową, a nie tylko skanowaną, wersją umowy.
Publikacja współfinansowana przez Program Unii Europejskiej: Prevention of and Fight against Crime. Dokument wyraża opinie jedynie jego autora,
Komisja nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jakiegokolwiek wykorzystania zawartych w nim informacji.
W maju 2015 r. Fundacja Frank Bold ponownie zajęła się zagadnieniem finansowania partii politycznych, tym razem publikując raport The Funding and Oversight of Political Parties and Election Campaigns in East Central Europe, mający na celu porównanie sytuacji finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych w Polsce, Czechach i na Słowacji. Na tle najbliższych sąsiadów sytuacja w Polsce wypada – mimo pewnych niedoskonałości – bardzo dobrze. Czechy od lat nie reformowały swojego systemu finansowania partii politycznych, mimo jego mocnej krytyki w raporcie Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) sporządzonym po III rundzie ewaluacyjnej. Słowacja natomiast w ostatnich miesiącach wdraża nowe regulacje dotyczące finansowania partii politycznych, ale już dzisiaj wiadomo, że organ który będzie sprawował nad nimi nadzór najprawdopodobniej będzie kontrolowany przez partię rządzącą.
Musimy pamiętać, że mówiąc o finansowaniu partii politycznych mówimy o naprawdę wielkich pieniądzach, które w dużej mierze pochodzą z budżetu państwa. Analiza danych pokazuje, że partie polityczne w latach 2003 – 2013 osiągnęły łączne przychody w wysokości 547 mln euro w Czechach, 560 mln euro w Polsce oraz 123 mln euro na Słowacji. W porównaniu do Polski i Słowacji dochody czeskich partii politycznych stopniową rosną, co wskazuje, że całkowita wielkość środków wykorzystywanych do prowadzenia kampanii i działania partii w Republice Czeskiej w przyszłości będzie się nadal zwiększać.
Analiza pokazuje dodatkowo, że prawne ramy kontroli finansowania partii politycznych i kampanii wyborczych w Czechach są znacznie mniejsze niż w Polsce i na Słowacji. W Czechach wciąż nie istnieje niezależny organ nadzorczy, kontrolujący wydatki partii politycznych, jak i niezależnych kandydatów w wyborach. Co więcej przepisy są bardzo ogólne, a sankcje za ich naruszenie nieefektywne.
W raporcie przedstawiono listę 18 rekomendacji dla Republiki Czeskiej, które powinny zostać przyjęte przez władze w celu zapewnienia choćby podstawowej przejrzystości w finansowaniu partii politycznych i kampanii wyborczych. Poza ustanowieniem nowego niezależnego organu nadzoru, zaleca się przede wszystkim nowy system kontroli partii politycznych, niezależnego raportowania finansów kampanii wyborczych oraz wprowadzenie przejrzystych mechanizmów dotyczących kont należących do partii politycznych oraz efektywnego systemu sankcji za naruszenie prawa.
Temat ten jest również bardzo istotny z perspektywy Unii Europejskiej, która planuje w najbliższych wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r. wprowadzenie nowych przepisów dotyczących finansowania kampanii wyborczej oraz ustanowienie niezależnego organu nadzorującego na szczeblu unijnym.
Miejmy nadzieję, że raport zostanie przeanalizowany przez władze czeskie i słowackie, które będą mogły skorzystać z długoletnich doświadczeń i bogatego dorobku polskiej Państwowej Komisji Wyborczej.
Publikacja współfinansowana przez Program Unii Europejskiej: Prevention of and Fight against Crime. Dokument wyraża opinie jedynie jego autora,
Komisja nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jakiegokolwiek wykorzystania zawartych w nim informacji.
Jak pokazała konferencja Otwarte dane publiczne – szansa dla nowoczesnej administracji i otwartych rządów Rząd nadal nie jest otwarty na swoje otwarcie.
W konferencji, która odbyła się w dniu 26 maja 2015 r. w Warszawie udział wzięli m.in. przedstawiciele OECD, którzy zaprezentowali polską część raportu Unlocking the Potential of Government Data, nowy Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji Jurand Drop oraz przedstawiciele Koalicji na Rzecz Otwartego Rządu (KOR), której członkiem jest również Fundacja Frank Bold.
Niestety wnioski płynące z raportu OECD nie są dla Polski optymistyczne – Polska wśród 28 państw przebadanych w zakresie dostępności danych publicznych uplasowała się na ostatnim miejscu. OECD przy ustalaniu rankingu brała przede wszystkim pod uwagę otwartość danych, ich użyteczność i możliwość ponownego wykorzystania (re-use). OECD wskazało, że system dostępu do otwartych danych publicznych wciąż jest na bardzo wczesnym etapie, co związane jest z m.in. relatywnie słabym dostępem do użytecznych danych, o których mowa choćby w Karcie Otwartych Danych G8, utrudnionym dostępie do danych np. z uwagi na stosowanie zamkniętych formatów, często uniemożliwiających ich edycję i ponowne wykorzystanie, oraz niewielkim wsparciem rządu dla innowacji i ponownego wykorzystania udostępnionych danych.
Poza prezentacją raportu OECD, przedstawiono również raport KOR Czekając na otwarte rządy. Raport otwarcia Koalicji na rzecz Otwartego Rządu oraz przeprowadzono debatę Otwieranie zasobów publicznych jako narzędzie/instrument dobrego rządzenia z udziałem wiceministra MAiC Juranda Dropa, blogera i prawnika Piotra Waglowskiego, przedstawiciela Rządowego Centrum Legislacyjnego Krzysztofa Madeja, oraz dr Agnieszki Piskorz-Ryń z UKSW w Warszawie.
Na Konferencji zabrakło nie tylko Ministra Administracji i Cyfryzacji (na którego udział liczyli w szczególności przedstawiciele organizacji pozarządowych), ale również woli politycznej, która dawałaby nadzieję na szybkie wejście Polski do Open Government Partnership.
W trakcie debaty z dużym niepokojem przyjęliśmy opinię wiceministra Dropa, który nie znając treści raportu OECD, na podstawie jednego z zaprezentowanych przez przedstawicieli OECD wykresu, z którego wynika, że Polska wypadła najgorzej ze wszystkich przebadanych krajów w zakresie dostępności do danych publicznych, przedstawił opinię, że wynik Polski nie jest spowodowany złym dostępem do danych publicznych, a błędną metodyką przyjętą przez OECD.
Dodatkowo, w dalszej części dyskusji, wiceminister stwierdził, że otwartość Rządu może oznaczać bierność administracji, co spotkało się z dużym zaskoczeniem i zostało zakwestionowane m.in. przez Grzegorza Makowskiego z Fundacji Batorego, jak i Piotra Waglowskiego.
W swoim wystąpieniu Piotr Waglowski słusznie zauważył, że najwyżsi przedstawiciele MAiC i politycy od lat mówią to samo, a mimo to nic się nie zmienia, tak w sferze prawa, jak i praktyki. NPonadto wskazał, że wiceminister, który pojawił się na konferencji jest nim od dwóch tygodni i jak sam przyznał nie miał okazji w tym krótkim czasie zapoznać się z prezentowanymi raportami.
Abstrahując od pozostałych elementów programu konferencji powyższe spostrzeżenia uczestników debaty, w szczególności samego wiceministra MAiC, stawiają pod znakiem zapytania otwartość Rządu na swoje otwarcie. Jak zawsze współpraca organizacji pozarządowych i urzędników układa się bardzo dobrze, czego najlepszym dowodem jest sam fakt organizacji konferencji, niestety gdy przychodzi do współpracy z politykami wszystko diametralnie się zmienia…
raport OECD (kontrowersyjny wykres str. 5)
SO Watchdog o konferencji
MAiC o konferencji
Publikacja współfinansowana przez Program Unii Europejskiej: Prevention of and Fight against Crime. Dokument wyraża opinie jedynie jego autora,
Komisja nie ponosi odpowiedzialności z tytułu jakiegokolwiek wykorzystania zawartych w nim informacji.
![Napisz do posła w sprawie głosowania za przejrzystością instytucji Unii Europejskiej [AKTUALIZACJA]](https://blog.frankbold.pl/wp-content/uploads/2016/09/c_european_union_2013_-_european_parliament.jpg)
![Zmiana terminu głosowania w Parlamencie Europejskim nad sprawozdaniem “Rozliczalność, przejrzystość i rzetelność w instytucjach UE” [AKTUALIZACJA]](https://blog.frankbold.pl/wp-content/uploads/2016/09/EP-logo-RGB_PL.png){kind=logo}
You must be logged in to post a comment.