Lobbing w Europie. Stan dyskusji nad przejrzystością procesów decyzyjnych w Radzie Europy i Unii Europejskiej

Podsumowanie

Niniejsze opracowanie stanowi podsumowanie obecnego stanu dyskusji w Unii Europejskiej i Radzie Europy dotyczącej regulacji działalności lobbingowej, która powinna mieć wpływ, tak pośredni, jak i bezpośredni, na debatę o przejrzystości lobbingu w Polsce.

Obecnie Grupa Państw Przeciwko Korupcji (GRECO) analizuje odpowiedź polskiego rządu w spra-wie rekomendacji dotyczących m.in. kontaktów parlamentarzystów z lobbystami. Mimo upływu ponad 4 lat od wydania rekomendacji kwestia ta pozostaje w dalszym ciągu nieuregulowana, a w bieżącej kadencji Parlamentu ani Sejm, ani Senat nie postanowiły rozpocząć jakichkolwiek prac, żeby ten stan rzeczy zmienić.

Jednocześnie w Radzie Europy, Unii Europejskiej (jak również w wielu państwach członkowskich) trwa dyskusja nad wprowadzeniem lub wzmocnieniem regulacji dot. przejrzystości działalności lobbingowej. Dyskutowane rozwiązania idą znacznie dalej niż obowiązująca w Polsce regulacja, ograniczając z jednej strony prawa lobbystów, wzmacniając kontrolę administracji i dając narzędzia obywatelom, dla których przejrzystość życia publicznego każdego roku – jak wynika choćby z danych publikowanych przez Europejskiego Rzecznika Prawo Obywatelskich – jest coraz ważniejsza.

Z tych względów warto przyglądać się tym dyskusjom i przy okazji zmian w polskiej regulacji lob-bingu, związanych choćby z wdrażaniem wspomnianych rekomendacji GRECO oraz przyjętych w dniu 22 marca 2017 r. rekomendacji Komitetu Ministrów Rady Europy, skorzystać z dobrych roz-wiązań istniejących, bądź wprowadzanych w innych krajach i organizacjach międzynarodowych.

Rekomendujemy:

1. krótkoterminowo – wdrożenie zaleceń GRECO z czwartej rundy ewaluacyjnej dot. kontak-tów posłów i senatorów z lobbystami zawodowymi oraz poprawienie dostępności dla obywateli do informacji o działalności lobbystów zawodowych, poprzez zcentralizowanie odpowiednich baz danych oraz zastosowanie otwartych formatów;
2. długoterminowo – przygotowanie rozwiązań legislacyjnych uwzględniających rozwiązania przyjęte bądź dyskutowane na forum Unii Europejskiej i Rady Europy, a dotyczące w szczególności:
   a. poszerzenia katalogu lobbystów, podlegających rejestracji i kontroli;
   b. wprowadzenia obowiązków sprawozdawczych dla lobbystów, podlegających rejestracji;
   c. wprowadzenia sankcji dla lobbystów niewywiązujących się z obowiązków;
   d. zmianę regulacji ograniczającej zjawisko drzwi obrotowych, poprzez przedłużenie karencji i poszerzenie katalogu osób jej podlegających;
   e. wprowadzenie bardziej efektywnej regulacji śladu legislacyjnego, w szczególności na parlamentarnym etapie procesu legislacyjnego.