List otwarty do Prezydenta RP dr. Andrzeja Dudy

Redakcja Data publikacji: 18 kwietnia 2016

Kraków, 14.04.2016

Szanowny Panie Prezydencie,

chcemy podziękować za możliwość osobistego zapoznania się ze stanowiskiem Pana Prezydenta w sprawie sytuacji wokół Trybunału Konstytucyjnego, w trakcie spotkania w dniu 3 marca 2016 roku oraz za przedstawioną organizacjom pozarządowym propozycję przygotowania nowych zapisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Zaproszenie do publicznej debaty organizacji pozarządowych, jest krokiem odważnym, choć rzadko spotykanym w politycznym uniwersum w Polsce.

Nasza Fundacja jest organizacją o profilu prawniczym, dlatego chcemy wiedzą i doświadczeniem wspierać inicjatywy zmierzające do zabezpieczenia praw obywatelskich, poprzez klarowną wizję rzeczywistości prawnej, wspomagając rozwiązania przyjazne rozwojowi całego społeczeństwa.

Tymczasem sprawa Trybunału Konstytucyjnego i konfliktu politycznego wokół niego ma i będzie miała fatalny wpływ na sytuację prawną w Polsce. Grozi nam – widoczna już w tej chwili w związku z bieżącą działalnością orzeczniczą Trybunału – dwutorowość systemu prawnego, paraliż sądów oraz samego Trybunału, na czym przede wszystkim tracą obywatele, których prawa przestaną być skutecznie chronione.

Stanowiskiem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, którego rolą jest czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji, nie może być zawieszenie głosu w trwającym sporze politycznym. W obecnej sytuacji prawnej istnieją jasne i czytelne dla każdego prawnika kroki, które – naszym zdaniem – powinien Pan wykonać, aby wyciszyć konflikt polityczny. Dopiero wtedy będzie możliwa dogłębna i szeroka debata nad zmianami w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym czy też nawet samej Konstytucji.

W naszej ocenie pierwszym krokiem w wypadku kryzysu konstytucyjnego, który może i powinien być zażegnany na mocy obowiązujących przepisów, nie jest pochopna zmiana najważniejszych aktów prawnych. Praktyka taka – niezależnie od przyszłego kształtu ustawy o Trybunale Konstytucyjnym – może stworzyć bowiem niebezpieczny precedens, który będzie w podobnych sytuacjach wykorzystywany w przyszłości.

Dlatego też pragniemy prosić Pana Prezydenta, jako wybranego przez Naród najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej, o wystąpienie z publicznym apelem do Prezesa Rady Ministrów o wykonanie ciążącego na niej, zgodnie z art. 190 ust. 2 Konstytucji oraz art. 9 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 21 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, obowiązku opublikowania w Dzienniku Ustaw wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie K 47/15. Jest to bowiem konieczny element przywrócenia Trybunałowi możliwości efektywnego procedowania, bez którego prawa obywateli – potencjalnie zagrożone przez stosowanie niekonstytucyjnych norm prawnych wprowadzonych do porządku prawnego w ostatnich latach (a co do których postępowania przed Trybunałem jeszcze nie zakończyły się) – pozostają obecnie bez ochrony. Nie ulega bowiem wątpliwości, że konsekwencją niepublikowania wyroku z dnia 9 marca 2016 r. będzie brak publikacji jakiegokolwiek następnego wyroku Trybunału, w tym zapadłych na początku kwietnia orzeczeń w sprawach P 5/14, P 2/14 oraz SK 67/13, a także orzeczenia w sprawie U 1/15, którą Trybunał będzie zajmował się w najbliższych dniach.

Jednocześnie nawołujemy Pana Prezydenta do przyjęcia ślubowania od 3 sędziów Trybunału, wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji, jak wynika wprost z sentencji opublikowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2015 r. w sprawie K 34/15, zgodnie z prawem. Brak takiego kroku może sparaliżować na wiele lat prace Trybunału i stawiać pod znakiem zapytania legalność wszystkich wydawanych przez niego orzeczeń z udziałem nowych sędziów, wybieranych przez obecny i przyszły Sejm.

W naszej ocenie zażegnanie obecnego sporu politycznego nie jest możliwe bez zaangażowania Pana Prezydenta w mediację między partiami politycznymi, celem zahamowania eskalacji trwającego sporu. Nie bez znaczenia pozostaje tu także rola Pana Prezydenta jako reprezentanta Państwa w stosunkach zewnętrznych, której efektywne wypełnianie jest obecnie znacząco utrudnione, w szczególności w kontekście stanowisk przedstawianych przez Parlament Europejski, Komisję Europejską oraz Radę Europy. Dlatego mamy nadzieję, że dla dobra Rzeczypospolitej Polskiej wezwie Pan Prezydent wszystkich uczestników obecnego konfliktu do poszanowania prawa i przyczyni się do stworzenia przestrzeni dla merytorycznej debaty nad ewentualnym, przyszłym kształtem sądownictwa konstytucyjnego w Polsce, co wiążę się równocześnie z poszanowaniem i wdrożeniem zaleceń zawartych w opinii przedstawionej przez Komisję Wenecką.

Uważamy, iż poprzez podjęcie tych działań, nie tylko wzmocni Pan Prezydent swoją pozycję i podniesie swój autorytet jako aktywnego mediatora w trudnych konfliktach społeczno-politycznych, których nie brakuje nam w dzisiejszych czasach, ale równocześnie da Pan gwarancję organizacjom pozarządowym, w tym naszej Fundacji, minimalizacji ryzyka bycia wciągniętym w polityczny dyskurs. Będzie to także jasny sygnał, iż przedstawiona przez Pana propozycja ma szansę powodzenia.

Wyrażamy gotowość przystąpienia do realizacji przedstawionego przez Pana Prezydenta organizacjom pozarządowym zadania, polegającego na opracowaniu założeń do nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, jednak dopiero wtedy, gdy Pan Prezydent podejmie działania przywracające równowagę wokół obecnego funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego.

Podtrzymujemy stanowisko, które połączyło nas z innymi organizacjami pozarządowymi, dotyczące potrzeby jak najszerszego – ponad podziałami światopoglądowymi i politycznymi – otwarcia “okienka dialogu”. Doceniamy fakt, iż Pan Prezydent już teraz otworzył się na organizacje pozarządowe, jednak chcemy podkreślić, iż przygotowanie projektu tak ważnej ustawy powinno być procesem długotrwałym i skupiającym opinie z wielu obszarów życia społecznego. Zadanie to może przekraczać możliwości naszego środowiska i dlatego powinny być w nie zaangażowane nie tylko organizacje pozarządowe, ale także środowiska akademickie i prawnicze. Na koniec, projekt taki powinien zostać poddany głębokim konsultacjom społecznym, które nie mogą zostać zastąpione opiniami wyłącznie przedstawicieli trzeciego sektora.

Mamy nadzieję, iż uda nam się zwrócić uwagę Pana Prezydenta na możliwe do podjęcia już dziś kroki, służące bieżącemu wyciszeniu konfliktu, a będące podstawą do zbudowania atmosfery debaty wokół roli Trybunału Konstytucyjnego i koniecznych zmian w jego funkcjonowaniu.

w imieniu Fundacji Frank Bold

Tomasz Włodarski

(członek zarządu Fundacji Frank Bold)

Inne artykuły z tej samej kategorii:

Fundacja Frank Bold przekazała nowemu rządowi listę ośmiu postulatów dotyczących polityki klimatyczno-środowiskowej Polski.

13 grudnia 2023 Czytaj więcej

Komentarz radcy prawnego Miłosza Jakubowskiego w sprawie nowelizacji przepisów regulujących działalność energetyki wiatrowej.

1 grudnia 2023 Czytaj więcej

Eksperci PIHRB i Frank Bold przekonują, że dyrektywa CSDD wciąż ma szansę stać się skutecznym narzędziem zapobiegania naruszeniom praw człowieka. 

25 października 2023 Czytaj więcej
go-to-top facebook twitter linkedin search arrow-right-long contrast letter copy-button triangle